بررسی تنوع ژنتیکی و فعالیت‌های بیوشیمیایی سویه‌های بومی تولیدکننده آنزیم‌های فیبرینولیتیک برای کاربردهای نوین درمانی در مدیریت ترومبوز

چکیده

ترومبوز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اختلالات قلبی-عروقی، سالانه میلیون‌ها مرگ‌ومیر در سراسر جهان ایجاد می‌کند و توسعه راهکارهای درمانی نوین مبتنی بر آنزیم‌های فیبرینولیتیک اهمیت ویژه‌ای دارد. مطالعات اخیر نشان داده است که سویه‌های بومی میکروبی، به‌ویژه باکتری‌های خاک‌زی و تخمیری، ظرفیت بالایی در تولید آنزیم‌های فیبرینولیتیک دارند که می‌تواند جایگزینی ایمن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر برای داروهای سنتتیک مانند استرپتوکیناز و اوروکیناز باشد. هدف این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و فعالیت‌های بیوشیمیایی سویه‌های بومی منتخب از منابع زیستی ایران و تحلیل پتانسیل آنها برای استفاده در مدیریت ترومبوز است. روش مطالعه شامل جداسازی سویه‌های بومی از منابع خاکی و تخمیری، استخراج DNA ژنومی و تعیین الگوی ژنتیکی با استفاده از مارکرهای مولکولی(ITS، 16S rRNA و RAPD-PCR) بود. همچنین فعالیت فیبرینولیتیک سویه‌ها با روش‌های کلاژناز و زیموگرافی بررسی شد. داده‌ها نشان دادند که تنوع ژنتیکی بالایی میان سویه‌ها وجود دارد و برخی از آنها فعالیت آنزیمی هم‌تراز یا حتی بالاتر از سویه‌های مرجع داشتند. نتایج بیوشیمیایی بیانگر تفاوت معنادار در میزان تولید آنزیم و پایداری آنزیم‌ها در شرایط مختلف pH و دما بود. برخی سویه‌ها توانستند فعالیت پایدار در pH خنثی و شرایط دمایی ۳۷ درجه سانتی‌گراد داشته باشند که از نظر بالینی اهمیت زیادی دارد. مقایسه داده‌های بیوشیمیایی با اطلاعات ژنتیکی نشان داد که خوشه‌های ژنتیکی مشخصی با بیشترین ظرفیت فیبرینولیتیک ارتباط مستقیم دارند. این پژوهش نشان می‌دهد که سویه‌های بومی دارای تنوع ژنتیکی و توان بیوشیمیایی چشمگیری برای توسعه فرآورده‌های زیستی ضدترومبوز هستند. استفاده از این سویه‌ها می‌تواند زمینه‌ساز تولید داروهای نوین زیست‌فناورانه با هزینه کمتر، اثربخشی بالاتر و عوارض جانبی محدودتر شود. در آینده، توسعه مطالعات بالینی و فرمولاسیون دارویی مبتنی بر این سویه‌ها می‌تواند گامی مهم در بهبود مدیریت ترومبوز و کاهش بار اقتصادی و اجتماعی بیماری‌های قلبی-عروقی باشد.