آگاهی گسسته و پروژه ناتمام مدرنیته به مثابه میدان‌های تعارض روانی در نمایشنامه تعادل ظریف

چکیده

این مقاله به بررسی ابعاد روان‌شناختی آگاهی گسسته و بحران حل‌نشده سوژه مدرن از طریق خوانشی دقیق از نمایشنامه تعادل ظریف اثر ادوارد آلبی می‌پردازد. با بهره‌گیری از پژوهش‌های نظری اخیر در حوزه مدرنیته، گسست شناختی و نظریه تعارض روانی، تحلیل حاضر نمایشنامه را در چارچوب گسترده‌تری از «پروژه ناتمام مدرنیته» قرار می‌دهد. در این مقاله استدلال می‌شود که آلبی جهانی نمایشی خلق می‌کند که در آن شکنندگی حالات ذهنی شخصیت‌ها بازتابی از وضعیت درهم‌شکسته هویت مدرن است؛ وضعیتی که در آن اضطراب، فروپاشی شناختی و ناپایداری مرزهای بین‌فردی به‌عنوان محورهای اصلی تعارض عمل می‌کنند. با ادغام دیدگاه‌های روان‌شناسی نوین درباره اختلال روایت و تنش‌های درونی مدرنیته، الگوهایی از جابه‌جایی وجودی و دفاع‌مندی هیجانی شناسایی می‌شود که ساختار روایی نمایشنامه را شکل می‌دهند. این پژوهش از روش کیفی متکی بر تحلیل متن استفاده می‌کند و ماتریس‌های تحلیلی آن بر پایه شاخص‌های معتبر روان‌شناختی ساخته شده‌اند. این رویکرد امکان ترسیم پویایی‌های ارتباطی میان شخصیت‌های اصلی را فراهم می‌سازد و نشان می‌دهد چگونه واکنش‌های رفتاری آنها با نظریه‌های معاصر درباره ساختارهای اضطراب، سوژه گسسته و سازوکارهای دفاعی همخوانی دارد. یافته‌ها نشان می‌دهد که فضای خانوادگی نمایشنامه به‌عنوان بستری روانی عمل می‌کند که در آن ترس‌های حل‌نشده، کنش‌های بحرانی و گسست شناختی، تلاش شخصیت‌ها برای دستیابی به ثبات را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این الگوها نه‌تنها تعارضات روانی فردی، بلکه نشانه‌های فرهنگی مدرنیته ناتمام را نیز نمایان می‌سازند. در مجموع، پژوهش حاضر با ارائه الگویی نوین برای خوانش پیامدهای روان‌شناختی مدرنیته در متون نمایشی، به گسترش گفتمان انتقادی کمک می‌کند. این مقاله نتیجه می‌گیرد که تعادل ظریف تنها روایت کشمکش‌های شخصی نیست، بلکه بازنمایی نمادین آگاهی گسسته سوژه مدرن است؛ بازنمایی‌ای که چشم‌اندازی تازه از تنش‌های هیجانی و فکری انسان معاصر فراهم می‌آورد.