نقش بهرهبرداری انسانی از آبخوانها در تغییرات تنش پوسته زمین و افزایش رخداد لرزهای در دشتهای ایران
کلمات کلیدی:
آبهای زیرزمینی, تنش پوسته, القای لرزهای, فرونشست زمین, تداخلسنجی راداریچکیده
برداشت گسترده و مداوم از آبخوانهای ایران طی یک دهه اخیر به افت چشمگیر تراز آب زیرزمینی و فرونشست پایدار زمین انجامیده است. این دگرگونیهای هیدروژئومکانیکی از دو مسیر میتوانند بر پاسخ لرزهای اثر بگذارند: کاهش فشار منفذی و در نتیجه کاهش تنش مؤثر بر سطوح لغزش، و ایجاد تنشهای پوروالاستیک ناشی از باربرداری تودهای آبخوان که میدان تنش پوستهای را در مقیاس دشت تا ناحیه بازتوزیع میکند. هدف این مقاله سنجش تجربی و مدلمبنای رابطه «برداشت آب–تغییرات تنش–لرزهخیزی» در چند دشت نماینده کشور است. بدین منظور مجموعهدادههای واقعی و هممقیاس گردآوری و یکپارچه میشود: سریهای زمانی تغییرشکل زمین از Sentinel-1 به روش InSAR برای استخراج نرخ و کاسههای فرونشست؛ لاگ چاههای پیزومتری و دادههای بهرهبرداری برای برآورد افت سطح ایستابی و شدت برداشت؛ و کاتالوگهای لرزهای شبکههای ملی و بینالمللی برای محاسبه نرخ رخداد، ژرفا، مقدار β و ناایستایی زمانی. سپس با هممکانسازی فضایی/زمانی دادهها، تحلیل سریزمانی، رگرسیونهای چندمتغیره و کنترل اثر بارگذاریهای هیدرولوژیک فصلی، سهم مؤلفه انسانزاد از تغییرات لرزهای برآورد میشود. نوآوری پژوهش در ادغام همزمان دادههای InSAR، هیدروژئولوژی و لرزهسنجی در بازه ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵، آزمون آستانههای افت تراز مرتبط با تغییر محسوس در پارامترهای لرزهخیزی، و ارائه سناریوهای مدیریتی مبتنی بر آستانههای برداشت برای کاهش خطرپذیری تحریکشده است. انتظار میرود نتایج، الگوهای مکانی/زمانی پیوند افت آب زیرزمینی و فرونشست با تغییرات پارامترهای لرزهای را روشن کرده و مبنایی برای سیاستگذاری منابع آب، کاربری زمین و کاهش خطرپذیری در دشتهای پرتراکم کشور فراهم آورد.
دانلود
چاپ شده
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2024 مجله علمی مطالعات پژوهشی در مهندسی عمران آینده

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.