نقشه‌برداری رفتاریِ سواد مالی و تاثیر آن بر ظرفیت ریسک‌پذیری خانوار بر اساس شاخص‌های واقعی اقتصادی

چکیده

این پژوهش به بررسی بنیان‌های رفتاری سواد مالی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این بنیان‌ها ظرفیت ریسک‌پذیری خانوار را در مواجهه با شاخص‌های واقعی اقتصادی شکل می‌دهند. اگرچه سواد مالی معمولاً بر پایه دانش شناختی و مهارت‌های ابزاری سنجیده می‌شود، اما شواهد جدید بیان می‌کند که ویژگی‌های رفتاری مانند خودکنترلی، میان‌بُرهای ذهنی، تکانه‌گری، اجتناب از زیان و کارآمدی ادراک‌شده نقشی بنیادی در نحوه تفسیر سیگنال‌های اقتصادی و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خانوار دارند. این پژوهش چارچوبی یکپارچه برای نقشه‌برداری رفتاری سواد مالی توسعه می‌دهد که تعامل چندبعدی میان مؤلفه‌های سواد مالی، گرایش‌های رفتاری و شرایط کلان اقتصادی را در قالب یک مدل تحلیلی جامع ثبت می‌کند. با بهره‌گیری از داده‌های معتبر پیمایشی خانوار، شاخص‌های اقتصادی شامل روندهای تورم، نوسان نرخ بهره و الگوهای پس‌انداز و مصرف، و همچنین رفتارهای واقعی سرمایه‌گذاری، مجموعه داده‌ای ترکیبی ساخته شد که برای تحلیل‌های پیشرفته مناسب است. روش‌شناسی پژوهش شامل ترکیب خوشه‌بندی رفتاری با برآورد اقتصادسنجی است تا مشخص شود چگونه الگوهای رفتاری سواد مالی به ظرفیت‌های متفاوت ریسک‌پذیری ترجمه می‌شوند. این مدل همچنین نقش تعدیل‌کننده شاخص‌های اقتصادی را بررسی می‌کند تا مشخص شود شرایط بیرونی چگونه رابطه میان سواد مالی و رفتار ریسکی را دگرگون می‌سازد. نتایج نشان می‌دهد که ابعاد رفتاری سواد مالی قدرت تبیین‌کننده بیشتری نسبت به سنجه‌های رایج دانش مالی دارند و خانوارهایی که سازگاری رفتاری بالاتری دارند در شرایط اقتصادی نامطلوب رفتارهای سرمایه‌گذاری پایدارتر و مقاوم‌تری نشان می‌دهند. دستاورد مهم این پژوهش ارائه نقشه رفتاری سواد مالی است که امکان شناسایی الگوهای مختلف خانوار را فراهم می‌کند و مبنایی برای طراحی سیاست‌های هدفمندتر در حوزه آموزش مالی و ارتقای تاب‌آوری اقتصادی خانوار ارائه می‌دهد..