بهینه‌سازی پرتفوی کوتاه‌مدت برای سرمایه‌گذاران خرد در ایران بر اساس الگوهای نوسان و نقدشوندگی بازار در زمان واقعی

چکیده

مدیریت پرتفوی کوتاه‌مدت در بازارهای نوظهور به یکی از دغدغه‌های اصلی سرمایه‌گذاران خرد تبدیل شده است؛ جایی که جهش‌های نوسان و تغییرات نقدشوندگی می‌توانند پیامدهای سرمایه‌گذاری را به‌صورت جدی تحت تأثیر قرار دهند. در فضای پویای بازار سرمایه ایران، تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت تحت تأثیر جریان‌های سریع اطلاعات، محدودیت‌های ساختاری نقدشوندگی، نااطمینانی بالا و رفتار ناهمگون سرمایه‌گذاران قرار دارد. با وجود گسترش روزافزون حضور سرمایه‌گذاران خرد در بازار سرمایه ایران، پژوهش‌های اندکی به بررسی چگونگی استفاده نظام‌مند از الگوهای نوسان و نقدشوندگی در زمان واقعی برای بهینه‌سازی پرتفوی کوتاه‌مدت پرداخته‌اند. این مطالعه یک چارچوب تحلیلی یکپارچه ارائه می‌دهد که بر پایه برآورد نوسان با داده‌های فرکانس بالا، سنجه‌های بازده تعدیل‌شده بر اساس نقدشوندگی و ملاحظات رفتاری طراحی شده تا تخصیص دارایی کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران خرد را ارتقا دهد. با بهره‌گیری از داده‌های ریزساختار بازار در زمان واقعی—شامل واریانس درون‌روزی قیمت، شکاف قیمت خرید و فروش، سرعت گردش معاملات و شاخص‌های عمق بازار—مدلی چندمرحله‌ای ساخته می‌شود که وزن‌دهی دارایی‌ها را نسبت‌به نوسان حساس کرده و بازده‌ها را با جریمه نقدشوندگی تعدیل می‌کند. ارزیابی تجربی با استفاده از ابزارهای کوتاه‌مدت بازار سهام و ابزارهای با درآمد ثابت در ایران نشان می‌دهد که پرتفوی‌های مبتنی بر سنجه‌های ریسک تعدیل‌شده بر اساس نقدشوندگی عملکرد بهتری نسبت به مدل‌های سنتی مبتنی بر واریانس دارند، به‌ویژه در دوره‌هایی که نااطمینانی تشدید می‌شود. نتایج همچنین آشکار می‌سازد که ترکیب داده‌های نوسان و نقدشوندگی در زمان واقعی با مدل‌های بهینه‌سازی، توان تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران خرد را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد. این پژوهش سه دستاورد اصلی دارد: نخست، ارائه مدلی کاربردی و داده‌محور ویژه سرمایه‌گذاران خرد در ایران؛ دوم، نشان‌دادن نقش تعیین‌کننده محدودیت‌های نقدشوندگی و پویایی نوسان در عملکرد پرتفوی‌های کوتاه‌مدت؛ و سوم، فراهم‌کردن بستری برای توسعه قواعد تخصیص تطبیقی متناسب با شرایط زنده بازار. این یافته‌ها برای آموزش سرمایه‌گذاران، مشاوره مالی و طراحی ابزارهای بهینه‌سازی قابل‌دسترسی در بازارهای نوظهور اهمیت ویژه‌ای دارند.