تأثیر سلول‌های بنیادی خون بند ناف بر بازسازی بافت کبد در مدل‌های آسیب کبدی سگ

چکیده

کبد یکی از ارگان‌های اصلی بدن است که با وجود دارا بودن توان بالای بازسازی، در صورت بروز آسیب‌های حاد یا مزمن ممکن است نتواند به‌طور کامل عملکرد طبیعی خود را بازیابد و در نهایت دچار نارسایی شود. در سال‌های اخیر، استفاده از سلول‌های بنیادی به‌عنوان روشی نوین برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. در این مطالعه، اثر سلول‌های بنیادی مزانشیمی استخراج‌شده از خون بند ناف سگ (cUCB-MSCs) بر بازسازی بافت کبد در مدل‌های تجربی آسیب کبدی بررسی شد. مدل آسیب با القای سمّی تتراکلریدکربن (CCl₄) به‌صورت دوز کنترل‌شده ایجاد گردید. سلول‌های بنیادی پس از جداسازی، پالایش و تعیین شاخص‌های فنوتیپی (CD90  و CD105  مثبت، CD34  و CD45 منفی) به‌صورت وریدی به حیوانات تزریق شدند. پارامترهای ارزیابی شامل سنجش‌های بیوشیمیایی سرم (ALT، AST، ALP، آلبومین، بیلی‌روبین)، بیان ژن‌های اختصاصی کبد (آلبومین، HNF4α، CYP3A12) و بررسی‌های بافت‌شناسی (رنگ‌آمیزی H&E، درجه فیبروز، ارزیابی ساختار هسته و نسبت حجمی کبد) بود. نتایج نشان داد در گروه درمانی، مقادیر ALT و AST کاهش معنی‌داری داشت (p < 0.05) و نسبت آلبومین به بیلی‌روبین به‌طور محسوسی بهبود یافت. همچنین، بیان ژن‌های آلبومین و HNF4α به‌ترتیب حدود ۲٫۵ و ۲ برابر در مقایسه با گروه کنترل افزایش نشان داد. بررسی‌های بافتی کاهش واضح نواحی نکروز و التهاب را همراه با کاهش شدت فیبروز (میانگین امتیاز ۱٫۸ در برابر ۳٫۲ در گروه کنترل) آشکار ساخت. این یافته‌ها بیانگر آن است که سلول‌های بنیادی مشتق از خون بند ناف سگ توان بالقوه‌ی بالایی برای بازسازی و بازگردانی عملکرد طبیعی بافت کبد در مدل‌های آسیب‌دیده دارند. بر این اساس، می‌توان از این سلول‌ها به‌عنوان گزینه‌ای مؤثر و مکمل در درمان اختلالات شدید کبدی در سگ‌ها بهره برد. بااین‌حال، انجام مطالعات گسترده‌تر جهت تعیین دوز بهینه، مسیر تزریق مناسب و ارزیابی ایمنی بلندمدت توصیه می‌شود.