حکم فقهی سجده از دیدگاه علمای شیعه و سنی و دیدگاه امامیه

چکیده

سجده به معنای خضوع و تذلل است، و بالاترین خضوع وتذلل، گذاشتن پیشانی بر زمین است. سجده در اصطلاح اسلامی عبارت است از نهادن پیشانی بر زمین در حال نماز؛ سجده در اصطلاح فقه یکی از ارکان نماز است، که بعد از رکوع یا هنگام خواندن بعضی از آیات قرآن، با گذراندن هفت عضو بدن (پیشانی، کف دو دست، سر دو زانو، شصت هر دو پا) بر زمین و خواندن ذکر به جا آورده می­شود؛ هيچ‌گونه اختلافى ميان مسلمانان در باب وجوب سجده در نماز و دو بار بجا آوردن آن در هر ركعت، وجود ندارد و تمامى اختلافات موجود، تنها در زمينۀ فروع و احكام آن، از قبيل: كيفيّت، اركان، شرايط، موانع و اذكار مى‌باشد.

از ديدگاه شيعه، سجده بايد بر زمين، خاك ، سنگ و چيزهاى غير خوراكى كه از زمين مى‏رويد باشد و سجده بر خاك از همه بهتر است؛ از نظر شيعه رسول گرامى اسلام ‏(ص) و مسلمانان صدر اسلام نيز بر خاك، سنگ يا حصير سجده مى‏كردند؛ زيرا در كف مساجد و منازل سنگ‏ريزه و خاك بود و در نهايت مفروش به حصير بود و آنان بر همان خاك و شن و يا حصير كف مسجد و اتاق سجده مى‏كردند. شيعه براى اثبات نظر خود به روايات زيادى از ائمه اهل بيت‏ (ع) استدلال كرده است و معتقد است كه رسول خدا (ص) و صحابه نيز بر زمين، سنگ و خاك سجده مى‏كردند. آن ‏حضرت از سجده كردن بر لباس و گوشه عمامه و ... منع كرده است. اهل سنت و شيعه در موارد زيادي از احكام سجده با هم اتفاق نظر دارند، زيرا هر دو گروه، سجده بر خاك، سنگ، چوب و ديگر روييدني‏هاي غير خوردني و غير پوشيدني را جايز مي‏دانند. به طور کلی گرچه مذاهب اهل سنت سجده بر فرش و ... را جايز مى‏دانند ولى به اتفاق همه مذاهب اسلامى سجده كردن بر خاك و سنگ جايز است و اختلاف شيعه و سنى در مورد محل سجده اين است كه اهل‏سنت توسعه بيشترى قايل هستند و همه مسلمانان متفق‏اند كه سجده فقط خضوع براى پروردگار جهان است.