یکپارچه‌سازی داده‌محورِ داشبوردهای هوشمند عملکرد و چابکی سازمانی برای بهبود کارایی عملیاتی در بخش کشاورزی ـ صنعتی نیشکر ایران

چکیده

بهبود کارایی عملیاتی در سامانه‌های کشاورزی ـ صنعتی مستلزم آن است که ابزارهای تصمیم‌گیری داده‌محور با سازوکارهای چابکی سازمانی به‌صورت یکپارچه به کار گرفته شوند. در صنعت نیشکر ایران که با نوسان ورودی‌های محیطی، محدودیت‌های منابع و بی‌ثباتی فزاینده بازار مواجه است، نظام‌های سنتی مدیریت عملکرد توانایی محدودی در پشتیبانی از تصمیم‌گیری به‌موقع و مبتنی بر شواهد داشته‌اند. پیشرفت‌های اخیر در حوزه داشبوردهای هوشمند عملکرد و قابلیت‌های چابکی سازمانی مسیر جدیدی برای ارتقای پاسخ‌دهی، افزایش شفافیت عملیاتی و تقویت هم‌سویی راهبردی در واحدهای تولید، حمل‌ونقل و فرآوری ایجاد کرده است. این پژوهش که بر ادبیات معاصر در حوزه تحلیل داده، چابکی و سیستم‌های تصمیم‌یار صنعتی استوار است، مدلی یکپارچه ارائه می‌دهد که هوشمندی لحظه‌ای داشبوردها را با سازه‌های چابکی سازمانی پیوند می‌دهد تا عملکرد عملیاتی در بنگاه‌های کشاورزی ـ صنعتی نیشکر بهبود یابد. پژوهش حاضر با رویکرد داده‌محور و بر پایه شاخص‌های واقعی استخراج شده از واحدهای تولید و فرآوری نیشکر در ایران انجام شد؛ شاخص‌هایی از جمله راندمان برداشت، ظرفیت عبوری کارخانه، چرخه حمل‌ونقل، مصرف انرژی و توقف‌های ناشی از نگهداشت. مدل ارائه‌شده تبیین می‌کند که چگونه داشبوردهای هوشمند با تجمیع شاخص‌های کلیدی عملکرد، آنها را به بینش‌های عملیاتی قابل‌استفاده تبدیل می‌کنند و چگونه ابعاد چابکی سازمانی امکان واکنش مؤثر به اختلالات فرایندی، نوسانات تقاضا و عدم‌قطعیت‌های عملیاتی را فراهم می‌آورد. چارچوب پیشنهادی از طریق تحلیل چندمتغیره آزمون شد تا رابطه میان دقت داشبورد، میزان پذیرش تحلیل‌های داده‌محور، شاخص‌های چابکی و پیامدهای کارایی سنجیده شود. نتایج نشان داد که داشبوردهای لحظه‌ای به‌طور معناداری شفافیت عملیاتی را افزایش داده و سرعت تصمیم‌گیری را بهبود می‌بخشند و سطوح بالاتر چابکی سازمانی اثرات حاصل از بینش‌های داده‌محور را تقویت می‌کند. هم‌افزایی این دو سازوکار منجر به بهبود قابل‌اندازه‌گیری در شاخص‌های مختلف کارایی، به‌ویژه در کاهش نوسان فرایند و بهینه‌سازی جریان منابع شد. این مطالعه ضمن ارائه چارچوبی مبتنی بر شواهد و سازگار با واقعیت‌های صنعت نیشکر ایران، مسیرهای کاربردی برای توسعه آتی مبتنی بر تحلیل‌های پیش‌بینانه ترسیم می‌کند و بستری برای گذار به سیستم‌های مدیریتی هوشمندتر و سازگارتر فراهم می‌آورد.